ΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΜΗΤΡΩΟ ΤΟΥ ΕΦΟΡΟΥ ΣΩΜΑΤΕΙΩN - ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΤΟΥ Δρ. ΣΩΤΗΡΗ Ν. ΣΑΜΨΩΝ
Managing Partner
S. SAMPSON & ASSOCIATES LLC - Attorneys at Law

Πολύς λόγος γίνεται τον τελευταίο καιρό για τις διαγραφές σωματείων από το Μητρώο του Εφόρου Σωματείων.

Στο παρόν δοκίμιο εξετάζονται οι σχετικές νομοθετικές διατάξεις, σε ποιες περιτπώσεις δηλαδή επιτρέπει η νομοθεσία τη διαγραφή σωματείων από το Μητρώο του Εφόρου Σωματείων και ποιες οι επιπτώσεις μιας τέτοιας διαγραφής, ανάλογα με την περίπτωση

---

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

Ο περί Σωματείων και Ιδρυμάτων και για Άλλα Συναφή Θέματα Νόμος του 2017 (104(I)/2017)

Στο Νόμο:

1. «Μητρώο» σημαίνει το βιβλίο το οποίο τηρείται από τον Έφορο και στο οποίο εγγράφονται δυνάμει των διατάξεων του παρόντος Νόμου τα σωματεία, τα ιδρύματα και οι ομοσπονδίες ή/και ενώσεις, ανάλογα με την περίπτωση:
Νοείται ότι, το Μητρώο τηρείται επικαιροποιημένο σε ηλεκτρονική μορφή και μέρος αυτού αναρτάται σε σχετική ιστοσελίδα.

2. «[Σ]ωματείο» σημαίνει οργανωμένη ένωση αποτελούμενη από τουλάχιστον είκοσι πρόσωπα, με σκοπό την επίτευξη μη κερδοσκοπικού σκοπού και δεν περιλαμβάνει πολιτικά κόμματα ή συνδικαλιστικές οργανώσεις, (ερμηνευτικό άρθρο 2).

3. «(1) Σωματείο ή ίδρυμα ή ομοσπονδία ή/και ένωση αποκτούν νομική προσωπικότητα από την ημερομηνία καταχώρισής τους στο Μητρώο και έκδοσης σχετικού πιστοποιητικού εγγραφής από τον Έφορο σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος Νόμου.

      (2) Η ικανότητα σωματείου ή ιδρύματος ή ομοσπονδίας ή/και ένωσης που έχει αποκτήσει νομική προσωπικότητα δεν επεκτείνεται σε έννομες σχέσεις οι οποίες προϋποθέτουν την ιδιότητα φυσικού προσώπου και η νομική προσωπικότητα χάνεται με τη διάλυσή τους», (η έμφαση είναι δική μου), (άρθρο 5).

4. «(1) Σωματεία, ιδρύματα και λέσχες που ιδρύθηκαν και ενεγράφησαν με βάση τους καταργηθέντες με τον παρόντα Νόμο Νόμους, θεωρείται ότι εγκρίθηκαν με βάση τις διατάξεις του παρόντος Νόμου, νοουμένου ότι θα προβούν στις αναγκαίες αναπροσαρμογές και τροποποιήσεις του καταστατικού τους στην προβλεπόμενη στο εδάφιο (3) του άρθρου 55 προθεσμία:
Νοείται ότι, ανεξαρτήτως των διατάξεων των άρθρων 24 και 41, ο Έφορος, εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την ημερομηνία έναρξης της ισχύος του περί Σωματείων και Ιδρυμάτων και για Άλλα Συναφή Θέματα (Τροποποιητικού) Νόμου 2020, γνωστοποιεί την πρόθεσή του για έναρξη διαδικασίας διάλυσης αναφορικά με καθορισμένα σε σχετική γνωστοποίηση σωματεία, ιδρύματα και λέσχες, η οποία δημοσιεύεται σε δύο ημερήσιες εφημερίδες και αναρτάται στην επίσημη ιστοσελίδα του Υπουργείου Εσωτερικών και η ημερομηνία της δημοσίευσης ή της ανάρτησης θεωρείται ότι είναι η ημερομηνία επίδοσης γνωστοποίησης έναρξης διαδικασίας διάλυσης προς το ασκούν τη διοίκηση του σωματείου, ιδρύματος ή λέσχης όργανο, ανάλογα με την περίπτωση:
Νοείται περαιτέρω ότι, η γνωστοποίηση της πρόθεσης διάλυσης περιλαμβάνει σε αναλυτικούς πίνακες τον αριθμό εγγραφής, την επωνυμία και την έδρα του σωματείου, του ιδρύματος ή της λέσχης, ανάλογα με την περίπτωση, λαμβάνεται δε μέριμνα, ώστε αυτή να διενεργείται ταυτόχρονα για όλα τα σωματεία, ιδρύματα και λέσχες:
Νοείται έτι περαιτέρω ότι, τα σωματεία, τα ιδρύματα ή οι λέσχες που περιλαμβάνονται στην ως άνω γνωστοποίηση δύνανται εντός δύο (2) μηνών από τη δημοσίευση της γνωστοποίησης να υποβάλουν αίτημα ακύρωσης της συμπερίληψής τους στους πίνακες της γνωστοποίησης,  υποβάλλοντας όλα τα σχετικά προς υποστήριξη του αιτήματός τους στοιχεία στον Έφορο, μετά δε την παρέλευση της περιόδου των δύο (2) μηνών ο Έφορος δημοσιεύει  νέα γνωστοποίηση, στην οποία προ-σαρτώνται οι τελικοί πίνακες με τις επωνυμίες των υπό διάλυση σωματείων, ιδρυμάτων και λεσχών που δεν έχουν μεριμνήσει να υποβάλουν θεμελιωμένο αίτημα ακύρωσης της συμπερίληψής τους στη γνωστοποίηση.
(2) Τηρουμένων των διατάξεων των εδαφίων (1) και (3), λέσχες που ενεγράφησαν με βάση τον καταργηθέντα με τον παρόντα Νόμο περί Λεσχών Νόμο, όπως έχει τροποποιηθεί, δύναται να διατηρήσουν στην επωνυμία τους τη λέξη «Λέσχη» και μετά τη λήξη της περιόδου που καθορίζεται στο εδάφιο (1).
(3) Τηρουμένων των διατάξεων του εδαφίου (1) και μετά τη δημοσίευση της δεύτερης γνωστοποίησης η οποία καθορίζεται στις διατάξεις αυτού, ο Έφορος διαγράφει αυτοδικαίως από το Μητρώο τα σωματεία, τα ιδρύματα και τις λέσχες που καθορίζονται στην εν λόγω γνωστοποίηση και μεριμνά για τη συνέχιση και ολοκλήρωση της διαδικασίας διάλυσης ενώπιον  δικαστηρίου:
Νοείται ότι, τα διαγραφέντα από το Μητρώο σωματεία, ιδρύματα και λέσχες, τα οποία τελούν υπό καθεστώς διάλυσης, όπως καθορίζεται στις διατάξεις των άρθρων 25 και 42, επί ποινή ακυρότητας των αποφάσεών τους απολλύουν το δικαίωμα άσκησης κάθε δραστηριότητας που αναφέρεται στο καταστατικό τους, περιλαμβανομένου του δικαιώματος του συμβάλλεσθαι και της αποξένωσης οιασδήποτε περιουσίας, με εξαίρεση τις δραστηριότητες που σχετίζονται με την εκκαθάρισή τους, ενώ τα διοικητικά τους συμβούλια οφείλουν να ενημερώνουν κάθε τρίτον ενδιαφερόμενο ή/και συμβαλλόμενο για την υπό εξέλιξη διαδικασία διάλυσης:
Νοείται περαιτέρω ότι, για τους σκοπούς της διάλυσης σωματείου, ιδρύματος ή λέσχης, τηρούνται όλες οι διατάξεις του παρόντος Νόμου, περιλαμβανομένης της διαδικασίας εκκαθάρισης, (άρθρο 56).

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Σύμφωνα με τις νομοθετικές διατάξεις, διαγραφή σωματείου από το Μητρώο Σωματείων του Εφόρου Σωματείων, χωρεί ΜΟΝΟ στις περιπτώσεις που αναφέρονται στο άρθρο 56 του περί Σωματείων και Ιδρυμάτων και για Άλλα Συναφή Θέματα Νόμου του 2017 (Ν.104(Ι)/2017), ως αυτός έχει μεταγενέστερα τροποποιηθεί, και σε καμία άλλη περίπτωση.

2. Δεν έχει εντοπιστεί οποιαδήποτε άλλη νομοθετική διάταξη στο Νόμο η οποία να αφορά σε λόγους διαγαφής σωματείου από το Μητρώο του Εφόρου Σωματείων, πέραν των διατάξεων του άρθρου 56.

3. Αποτελεί νομική αβεβαιότητα κατά πόσον σωματείο που έχει διαγραφεί από το Μητρώο Σωματείων του Εφόρου Σωματείων σύμφωνα με τις νομοθετικές διατάξεις του άρθρου 56, απολύει τη νομική προσωπικότητα του, καθότι σύμφωνα με το άρθρο 5(1) του Νόμου, η εγγραφή στο Μητρώο Σωματείων αποτελεί συστατικό στοιχεία απόκτησης νομικής προσωπικότητας και συνεπώς με τη διαγραφή του από το Μητρώο, ένα σωματείο χάνει τούτο το συστατικό στοιχείο νομικής προσωπικόκητας.

4. Ωστόσο επαναλαμβάνεται η ρητή νομοθετική διάταξη του άρθρου 5(2) του Νόμου, ότι σωματείο που έχει εγγραφεί στο Μητρώο του Εφόρου Σωματείων και αποκτά ως εκ τούτου νομική προσωπικότητα, δεν απολύει τη νομική προσωπικότητα του με τη διαγραφή του από το Μητρώο του Εφόρου Σωματείων, αλλά με την διάλυση του. Κατ' ακολουθία, σύμφωνα με το άρθρο 5(2), δεν αποτελεί προϋπόθεση διατήρησης της νομικής προσωπικότητας σωματείου, η συνέχιση εγγραφής του και/ή η παραμονή του στο Μητρώτο Σωματείων.

5. Οι νομοθετικές διατάξεις του άρθρου 56 του Νόμου, προνοούν ότι μέχρι την οριστική διάλυση του σωματείου, το σωματείο διατηρεί τη νομική προσωπικότητα του αλλά απολύει το δικαίωμα άσκησης κάθε δραστηριότητας που αναφέρεται στο καταστατικό του.
 
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
 
Με βάση τα πιο πάνω,
 
1. Σωματείο που έχει διαγραφεί από το Μητρώο Σωματείων του Εφόρου Σωματείων σύμφωνα με τις νομοθετικές διατάξεις του άρθρου 56, ενδεχομένως να απολύει τη νομική προσωπικότητα του, παρά τις πρόνοιες του άρθρου 5(2) σύμφωνα με τις οποίες σωματείο δεν απολύει την νομική προσωπικότητα του με τη διαγραφή του από το Μητρώο του Εφόρου Σωματείων αλλά με την διάλυση του,

2. Σε κάθε περίπτωση, σωματείο που έχει διαγραφεί από το Μητρώο Σωματείων του Εφόρου Σωματείων με τρόπο άλλο από αυτόν που προνοείται στο άρθρο 56 του Νόμου δεν απολύει τη νομική προσωπικότητα του παρά μόνο με τη διάλυση του ως προνοείται στο άρθρο 24[2] του περί Σωματείων και Ιδρυμάτων και για Άλλα Συναφή Θέματα Νόμου του 2017 (104(I)/2017) και την απώλεια της νομικής του οντότητας/προσωπικότητας.
 
Υποσημειώσεις:

[1] Το άρθρο 51 του περί Σωματείων και Ιδρυμάτων και για Άλλα Συναφή Θέματα Νόμου του 2017 (104(I)/2017), ως αυτός έχει μεταγενέστερα τροποποιηθεί, προνοεί ότι:

«Μη επηρεασμός διεπομένων από ειδικότερο νόμο
51. Οι διατάξεις του παρόντος Νόμου δεν εφαρμόζονται ή δεν επηρεάζουν με οποιοδήποτε τρόπο σωματεία, ιδρύματα συνδέσμους, οργανώσεις, ενώσεις προσώπων ή ομοσπονδίες τα οποία ρυθμίζονται ειδικά από άλλο ειδικότερο νόμο, οι διατάξεις του οποίου θα συνεχίσουν να εφαρμόζονται ως προς αυτά», (η υποσημείωση είναι δική μας).

[2] Το άρθρο 24 του Νόμου, προνοεί ότι:
​(1) Το σωματείο διαλύεται-
(α) Oποτεδήποτε, με απόφαση της συνέλευσης των μελών του που λαμβάνεται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 22 του παρόντος Νόμου·
(β) όταν τα μέλη του μειωθούν σε λιγότερα από είκοσι (20):
Νοείται ότι, το σωματείο δεν τίθεται αυτοδικαίως σε εκκαθάριση για το λόγο αυτό, παρά μόνο μετά την παρέλευση έξι (6) μηνών από τη μείωση του αριθμού των μελών και εφόσον μέχρι τότε δεν έχουν γνωστοποιηθεί στον Έφορο τα ονόματα νέων μελών προς συμπλήρωση του απαιτούμενου ελάχιστου αριθμού μελών:
Νοείται περαιτέρω ότι, η διοίκηση του σωματείου υποχρεούται όπως, το αργότερο μέσα σε ένα (1) μήνα από τη διαπίστωση της μείωσης του αριθμού των μελών κάτω των είκοσι (20), γνωστοποιήσει το γεγονός αυτό στον Έφορο, υποδεικνύοντας και την ημερομηνία κατά την οποία αυτό επισυνέβη∙
(γ) με απόφαση του Δικαστηρίου, ύστερα από αίτηση του διοικητικού συμβουλίου του σωματείου ή των δύο πέμπτων των μελών ή του Εφόρου, εάν-
(i) λόγω διαφόρων αιτιών, η ανάδειξη διοικητικού συμβουλίου αποβαίνει αδύνατη ή εν γένει καθίσταται αδύνατη η συνέχιση της λειτουργίας του σωματείου σύμφωνα με τις πρόνοιες του καταστατικού ή λόγω παράβασης των υποχρεώσεων που καθορίζονται στις διατάξεις του άρθρου 10. ή/και
(ii) εκπληρώθηκε ο σκοπός του σωματείου ή ο σκοπός που επιδιώκει είναι κερδοσκοπικός ή είναι πλέον διαφορετικός από αυτόν που καθορίζεται στο καταστατικό. ή/και
(iii) ο σκοπός ή η λειτουργία του σωματείου έχουν αποβεί παράνομα, όπως προβλέπεται στις διατάξεις του άρθρου 4∙
(δ) με απόφαση του Δικαστηρίου, ύστερα από αίτηση του Εφόρου, εάν λόγω αδράνειας, για χρονικό διάστημα που υπερβαίνει τα δύο (2) έτη, περιλαμβανομένης της μη σύγκλησης ή της μη πραγματοποίησης των απαιτούμενων από το καταστατικό συνελεύσεων των μελών ή/και της μη υποβολής ελεγμένων ετήσιων λογαριασμών, συνάγεται εγκατάλειψη του σκοπού του σωματείου, υπό τον όρο ότι δίδεται προηγουμένως από τον Έφορο γραπτή προειδοποίηση προς το ασκούν τη διοίκηση του σωματείου όργανο, στην οποία καταγράφονται οι λόγοι που ενεργοποιούν τις παρούσες διατάξεις, καθώς και προθεσμία τριών (3) μηνών για την αποκατάσταση της λειτουργίας του σωματείου.
(2) Η διάλυση σωματείου δυνάμει των διατάξεων του παρόντος άρθρου δημοσιεύεται από τον Έφορο σε δύο ημερήσιες εφημερίδες οι οποίες κυκλοφορούν στη Δημοκρατία.